Yurtdışında doktora programlarına başvuru konusunu aydınlatmaya çalışmaya devam ediyorum. Bu bölümde “Referans Mektubu” konusuna değineceğim. Önceki ve gelecek yazıların listesi şöyle:

1. Nereden bulayım?

2. Hangisini seçeyim?

3. Portfolyo

4. Referans mektubu (Bu yazı)

5. Yabancı dil- ingilizce

Amma da sündürdüm, ama bunları bitirince kendimden haberler verecek gibiyim! Ha gayret.

Fırat mektubunda bana referans mektupları hakkında da danışmıştı. Doğrusu bu sizlerin en az kontrolünde olan konu, fakat başvuru sürecinde acayip etkisi oluyor. Okullar genelde sizden 3 tane referans mektubu isteyecekler. Önce Fırat’ın dediklerine bakalım, sonra bu işle nasıl başa çıkarız onu konuşalım.

Birkaç hocadan istedim ama olumlu cevap alamadım. Ne dersin? Lisanstaki hocalarımla mı irtibata geçeyim? Yoksa illa en son mezun olduğum (y.lisans) okuldan/bölümden mi referans mektubu almam lazım? Olmazsa olmuyor mu? Ya da nasıl bir yolla yaklaşayım ki referans mektubu alayım?

 

Bana kalırsa en ideali, en yakın zamanda birlikte çalışmış olduğunuz, ya da kendisinden yakın zamanda ders almış olduğunu hocalardan/kişilerden mektup istemek. Staj yaptığınız yerdeki hocalar veya doktora öğrencilerinden de isteyebilirsiniz. Elbette hocadan olması daha iyi, ama sizi hiç tanımayan bir hocanın mektubu yerine, sizin ne kadar çalışkan olduğunuzu bilen, kendisi ile çalışmış olduğunuz bir doktora öğrencisinin mektubu çok daha faydalı olabilir (ama şahsi düşüncem). Bu mektuplar sizi, CV’nin ötesine geçiren, nasıl bir insan olduğunuzu, çalışkanlığınızı, bilime ilgilinizi, sorumluluk alabilen, güvenilir insan olduğunuzu vesaire anlatan dökümanlar olacak. O bakımdan elinizden geliyorsa sizi profesyonel olarak tanıyan, ve hakkınızda iyi düşünen birini seçmek gerekiyor. Eğer master yapmış iseniz, ama master hocanızdan bir referans mektubu almamışsanız bu komiteye biraz garip görünebilir. Acaba bir problem mi var da master hocası mektup yazmamış diyebilirler. Hakikaten bir problem varsa tabi ki istemeyin. Ama bunu bir noktada açıklamanız (tercihen sözlü) gerekibilir – mesela sizi mülakata çağırırlarsa, ya da telefon görüşmesi sırasında “neden” diye sorabilirler.

Birisinden referans mektubu isterken o kişinin işini ne kadar kolaylaştırırsanız size yazacağı mektubun harikalığını o kadar artırmış olursunuz. Referans mektubu yazacak kişiye mutlaka şu döküman ve bilgileri gönderin:

1) Size çok bariz görünse de bu kişi sizinle hangi tarih aralığında çalıştığını, sizinle olan ilişkisinin ayrıntılarını yeterince hatırlamıyor olabilir. Meselabu kişi zamanında kendisinden ders aldığınız bir hocaysa, ya da labında yaz öğrencisi olarak çalıştığınız biriyse vesaire. O bakımdan kendisine mutlaka “sizinle şu şu tarihlerde çalışmıştık, labınızda xyz projesinin abc’sine bakmıştım” ya da “sizden şu şu şu dönemlerde filan falan derslerini almıştım, ve yaptığım filanca bitirme ödevini siz çok beğenmiştiniz”gibi şeyler yazın/söyleyin. Onların hafızasına güvenmeyin, bir sürü öğrenci ile haşır neşir oluyorlar. Bu şekilde işlerini biraz kolaylaştırmış, kendinizi hatırlatmış olursunuz.

2)  Tabi ki aslında ideali sizi iyi tanıyan ve bu hatırlatmaya ihtiyacı  olmayacak kişilerden mektup istemek ama bu her zaman mümkün olmuyor. Gelgelelim, sizi iyi tanıyan master hocanız bile kaç yılında labına katılmıştınız neydi nasıldı o ayrıntıları hatırlayamayabilir, ya da bulması uzun sürecektir vesaire, o yüzden kendisinden referans mektubu isterken mutlaka en güncel CVnizi de gönderin. Bunun şöyle de bir faydası var, mektupçunuz (“referans metkubu yazacak kişi” demek uzun oluyor, bundan sonra kendilerine “mektupçu” diyeceğim) belki yaptığınız başka aktivitelerden, ya da başka başarılarınızdan haberdar değildir, CVnizden bunları görüp gerekli bulduğu bilgilerin altını çizebilir mektubunda.

3) Başvurduğunuz programa, laba, işe vesaire bağlı olarak, mektupta özellikle altının çizilmesinin faydalı olacağını düşündüğünüz noktaları mektupçunuza belirtin. Mesela atıyorum moleküler biyoloji alanında bir doktora programına başvuruyorsanız, mektupçu da sizin bu dersteki başarınızdan haberdarsa, bunun altını çizebilir. Ya da “Bu öğrencimiz bizim labımızda moleküler biyoloji tekniklerini çok hızlı öğrendi ve kendi başına deney yapmaya hemen başladı” filan gibi şeyler diyebilir. O açıdan mektupçunuza “hocam, bu başvurduğum program şu bu konulara odaklı, ben de sizinle [alakalı konuda çalışma] yapmıştım. Onu mektubunuzda özellikle belirtebilirseniz çok sevinirim.” diyebilirsiniz.

4) Mektup hangi okula/programa vesaire yazılacak, her türlü lojistik ayrıntıyı verin. Okulun/bölümün adresi, telefon numarasına kadar. Son tarih ne zaman, mektup hangi yolla gönderilecek vs. Mektupçunuz “tamam yazacağım” diye kabul ettikten sonra da, mektubun gönderilme son tarihine 1 hafta kala bir hatırlatma maili atın. Baktınız ses çıkmıyor, birkaç gün sonra nazikçe tekrar dürtün. Gerekirse kapısına dayanın. (Ama nezaketi elden bırakmadan).

5) Güncel transcript ve aklınıza gelen, faydası olabileceğini düşündüğünüz diğer belgeleri de göndermekten çekinmeyin. Mektupçunuza bu mektubu yazmakta ne kadar yardımcı olup, kendisine fikir verebilirseniz, o sizi o kadar sevecek ve hakkınızda güzel şeyler deme ihtimali o kadar artacak.

Başarılar, kolay gelsin.