Dokuları Dilimlerken Dil Öğrenme Araçları

Eylül 20, 2009 at 21:28 · Filed under Bilim ve felsefe, Doktora, Hobi

Laboratuvarda yaptığım işler kimi zaman oldukça rutin olabiliyor. Mesela kimi günler 4-5 saat boyunca mum (parafin) içine gömdüğüm dokuları mikrotom adı verilen bir aletle mikronluk dilimlere ayırıp lam (ing. slide) üzerine yerleştiriyorum. Üzerinde dilim dilim doku kesitlerinin olduğu bu lamları daha sonra, çeşitli teknikler için kullanıp dokulardaki gen anlatımı (hangi genlerin nerede aktif olduğu), protein üretimi (belli hücre tiplerinde belli bir protein üretiliyor mu ve üretiliyorsa hücrede nereye konuşlanmış) gibi açılardan inceliyorum.

Doku kesitleri alma işi (ing. sectioning) -bence- kesinlikle sıkıcı değil ama çok rutin bir iş. Gün içinde, elimi kolumu kesit alma işinde kullanırken kafamı başka işlere yorabilme şansına sahip olduğum bir işim olduğu için mutluyum. Çoğu insan bu işin rutinliğinden beziyor ama ben kendime bir yandan yapacak çok keyifli bir şey buldum: Yaygınlaşan podcast’ler (internet üzerinden radyo programı gibi yayınlar) ve mp3 çalarlar sayesinde bir yandan yabancı dil öğreniyorum, ya da Modern Sabahlar filan dinliyorum.

İki şeyden bahsedicem size şimdi. Birincisi bu kesit alma işi nasıl oluyor, üşenmedim laba gittim bugün, fotoğraflarla belgeledim ailenizin araştırmacı gazeteci biyolokum kişisi olarak.

İkincisi de sayesinde çeşitli diller öğrenmeye başladığım podcastler (ki bu bi listeden ibaret olucak).

Bir: Doku kesitleri nasıl alınır ve bu kesitlerle ne yapılır?

Aslında böyle bilim dergilerinde orada burada gördüğünüz rengarenk, fosforlu hücre resimleri, hayvanın gözüne direkman mikroskobu dayamak suretiyle ortaya çıkmıyor a dostlar. Uzun ve zorlu işlemlerin sonucu elde ediyoruz bu fotoğrafları biz labda. Öncelikle, hücre ya da doku bazında bir inceleme yapılacaksa, incelenecek organın kesitlerinin alınması (yani bildiğiniz dilim dilim yapılması) gerekiyor. Bu dilimler santimetrenin binde birinden bile ince olabiliyor (yani 10 mikrondan ince).  Sonra da yukarıda dediğim gibi farklı tekniklerle boyanıyor dokular, hücreler. Bu şekilde mikroskop altında rahatça incelenebilecek doku kesitleri elde ediliyor. İşte adım adım “doku kesiti almacılık”.

Bizim labda son model mikrotom (ing. microtome) var (markasının Leica olduğunu belirtmek isterim). Aranızda bu tekniklere ve mikrotoma aşina olanlar varsa muhtemelen eski versiyonlarını görmüş olmalılar.

Mikrotom dediğimiz alet, yatay olarak yerleştirilmiş fena halde keskin bir jiletin hemen arkasındaki hareketli bölmeye kesilecek örneğin konulması ve bu bölmenin kol çevrildikçe öne mesela 20 mikron ilerleyerek örneğin bu kalınlıkta kesilmesini sağlaması mantığıyla çalışıyor.

Bu esnada mikrotomun hemen yanındaki lam ısıtıcısını (ing. slide warmer) açıyoruz. Bu metalden bir levha ve lam ile lamın üzerine koyduğumuz suyu ısıtıyor. Bunun sebebi mum kesitlerin kimi zaman buruşuk çıkabilmesi. Böylece suyun üzerine konan kesitler sıcaklık ve suyun etkisi ile açılıp düzleşiyorlar.

Kesit almaya başlayınca, her bir dilim bir diğerine yapışarak geliyor – neyse ki! Eğer yapışmasalardı hepsini tek tek lamın üzerine koymak işi ciddi derecede keyifsizleştirebilirdi. Zaten baya sabır gerektiren bu işi ancak peygamberler filan yapıyor olurdu.

Burada gördüğünüz tam anlamıyla bir “ama zaten burda yapılmışı var” vakası. Bu hafta yaptığım halihazırda sona ermek üzere olan deneyin sonucunu görüyorsunuz yukarıda. Bu lamın üzerinde bütün bir embriyo kesiti yerine sadece kanat kesiti var (böylece ilgilenmediğim diğer dokular lam üzerinde yer kaplayıp işi uzatmıyor). İn situ hibridizasyon (ing. in situ hybridization ‘on sections’) dediğimiz (ve gençlik yıllarımı kendisine harcadığım) teknik de, özel bir takım malzemeler kullanılarak, belli bir genin belli bir dokuda aktif olarak üretilip üretilmediğini anlamamızı sağlıyor. Lam üzerinde gördüğünüz mavi renk, genin aktif olarak üretildiği yerler. Keza aşağıdaki resimlerde de (daha önceden yaptığım ve mikroskopla resmini çektiğim örnekler bunlar) gördüğünüz bütün mavi renkler genin üretildiği bölgelere işaret. Alt alta gelen bütün resimler aslında aynı kanattan alınmış farklı kesitler. Her genin aktif olduğu bölgelerin nasıl farklı desenler oluşturduğuna dikkat edin. Mesela en alttaki Sox9 denilen gen, diğerlerinin aksine kıkırdakta – çubuk çubuk görünen kısımlarda – aktif olarak üretiliyor.

İki: İşte bu pek zahmetli işi saatler boyu yapmak zorunda kalınca insanın en sevgili dostu mp3 çaları ve içindekiler oluyor. Bu zamanlarda dinlediğim dil öğreten podcast hizmetlerinin listesi şöyle:

(Tabi bu podcastlerden yararlanabilmek için malesef İngilizce bilmeniz gerekiyor, zira her bir programda İngilizce konuşan ve öğretilen dili az biraz bilen bir sunucu ile, öğretilen dili şakır şakır konuşan ve ayrıca İngilizce de konuşan bir başka sunucu var. Bunlar aralarında sohbet ederek size günlük konuşma dilini öğretiyorlar).

- Praxis Language şirketinin çeşitli podcastleri: Ben FrenchPod‘u ve ChinesePod‘u dinliyorum. İlk çıktığında bütün seviyedeki dersler bedavaydı, daha sonradan sadece başlangıç seviyesini bedava bırakıp diğer seviyeleri paralı yaptılar (ayda yaklaşık 5 dolara bütün mp3leri indirebilirsiniz, -hatta bu parayı bir defa ödeyip bütün programları indirirseniz aylarca gider- bence çok uygun bir fiyat).

- Radio Lingua Network: İskoçyalı bir amcanın ilginç aksanına maruz kalmak ve çeşit çeşit dil öğrenmek isterseniz bu Kahve Arası (Coffee Break) dil öğrenme programları pek güzel. Fransızca ve İspanyolca için kapsamlı ama daha başlangıç seviyesinde dersler var (praxis’e nazaran), hepsi de ücretsiz. Ayrıca bir de “One minute Filanca Dil” programları var, bunlar çeşit çeşit dünya dillerinde çok basit cümleleri öğretiyor (Türkçe de var aralarında). Sırf fikir edinmek ya da bir yere seyahate gidiyorsanız en azından teşekkürler demeyi öğrenmek için harika dersler.

Norveçlilerin dediği gibi: Ha det!

  • Share/Bookmark

80 Yorum »

  1. istemfer said,

    Eylül 20, 2009 @ 22:47

    Hey çok iyi bu podcastleri söylediğin :) böyle hazırcılığa alışıp bi eyrden duyana kadar beklemeden araştırmak bulmak gerekiyordu ama hocam de ne zamandır istiyodu ispanyolca öğrenmek :)) japoncası yok mu bunnarın, bi bakiiim, onu da ben istiyorum

  2. Duygu said,

    Eylül 22, 2009 @ 09:27

    Bu şirketler yapmıyor olabilir ama Japonca podcast mutlaka vardır, iTunes üzerinden bi ara. Ya da direk Google’a sor, Cleaveland desin.

  3. Murat Gunduz said,

    Eylül 23, 2009 @ 15:02

    Düygü hanımcım,

    Ben bilgisayar başında, sanal alemde, 3 boyutlu okyanusumdan sıcaklık, tuzluluk kesiti çizdire durayım,
    meğersem gerçek hayatta, 3 boyutlu (bildiğin) civcivden kesit çıkaran biyologlar varmış :)

    Sizin önerilerinize kulak verip, italianpod’a üye olmuştum, kesinlikle çok başarılı.
    isteyen olursa, bende nerdeyse bütün dersler mevcut :P

    Ciao!

  4. baratrion said,

    Eylül 27, 2009 @ 15:06

    http://www.livemocha.com/ ben burayi yeni kesfettim, cok detayli incelemedim fakat baya iyi gibi. kullandiklari yontem de rosetta’nin yontemi.

  5. Düygü said,

    Eylül 27, 2009 @ 15:24

    Yaşasın müthiş. Hemen ona da dadanayım :)

  6. Alican said,

    Ekim 11, 2009 @ 10:21

    Mikropreparasyon dersini aldığım şu günlerde yöntemleri sevimli hale getiren pek hoş bir yazı olmuş elinize sağlık =)
    Ayrıca podcast’ler iyi oldu, zaten çok iş yüklenip hiç birini güzelce gerçekleştirmezken bunları da yapılacaklar listeme ekleyeyim heheyt =)

  7. ozge said,

    Kasım 19, 2009 @ 17:11

    ben burayı yeni keşfettim ama bilimik şeyler okumak güzel:) evrimi anlamak takip ettiğim bir oluşumdu, bilimle uğraşınca bir şekilde çevredekilere evrim nedir ne değildir sadece ‘maymundan gelmek’ midir anlatmaya çalışıp anlatamıyor insan, daha geniş kitlelere anlatmayı seçtiğiniz için tebrikler.

    livemocha’nın almancasını deniyorum şu an ama daha ileri düzeyde pratik yapılabilinecek hali var mı henüz keşfedemedim.

    bi de arşivleri okuyamadım odtü mezunu musun?

  8. Düygü said,

    Kasım 19, 2009 @ 18:50

    Özge Evrimi Anlamak sitesini takip ettiğine çok sevindim, ben teşekkür ederim Evrim Çalışkanları adına.

    Evet ODTÜ Biyoloji mezunuyum

  9. mardinx.com said,

    Kasım 24, 2009 @ 15:32

    güzel bir calışma olmuş bence

    saygılar

  10. efran said,

    Ekim 23, 2010 @ 03:23

    çok faydalı bir yazı, patoloji lab da yaptığım staj günlerime döndüm

  11. susuzirmak said,

    Mart 15, 2011 @ 03:08

    Gezmelere doyamadığım Body Worlds İstanbul’da en çok merak ettiğim tekniklerden biriydi bu.
    Paylaştığınız için teşekkürler.

  12. kerem said,

    Ekim 11, 2011 @ 08:20

    ben bi mikrotomu bukadar sevimli anlatan görmemiştim :) sık karşılaşmasakta çok iyi tanıdığım altin benim gözümdeki yeri değişti :)

  13. kerem said,

    Ekim 11, 2011 @ 08:28

    :) % 100 verimle çalışn bişey yok sanırım herkesin başaına gelmiştir şu an ders çalışmayayımda ne olursa yapayım abii:)

  14. Frbryh said,

    Ağustos 9, 2023 @ 12:55

    order tricor 160mg online purchase tricor generic purchase tricor online cheap

  15. Uxskph said,

    Ağustos 17, 2023 @ 22:58

    tadalafil 20mg without prescription tadalafil 20mg pill buy sildenafil without prescription

  16. Dsznzr said,

    Ağustos 19, 2023 @ 02:52

    zaditor 1 mg cheap buy ziprasidone buy imipramine generic

  17. Dqsxkm said,

    Ağustos 20, 2023 @ 12:47

    mintop usa tamsulosin 0.2mg brand buy ed pills cheap

  18. Fdvrma said,

    Ağustos 22, 2023 @ 00:03

    order precose buy griseofulvin without a prescription griseofulvin generic

  19. Gvthpl said,

    Ağustos 23, 2023 @ 03:55

    aspirin 75mg without prescription zovirax over the counter buy imiquimod cream for sale

  20. Wdbfeu said,

    Ağustos 26, 2023 @ 12:14

    melatonin 3 mg us cheap danocrine 100 mg danazol 100 mg generic

  21. Kauoqq said,

    Ağustos 26, 2023 @ 17:18

    buy generic dipyridamole 100mg buy felodipine generic buy pravachol generic

  22. Xkrzdn said,

    Ağustos 29, 2023 @ 03:12

    cost dydrogesterone 10 mg buy sitagliptin generic buy empagliflozin 25mg

  23. Vzmixu said,

    Ağustos 30, 2023 @ 21:24

    florinef over the counter florinef usa pill loperamide

  24. Gkmpng said,

    Ağustos 31, 2023 @ 22:02

    how to get etodolac without a prescription buy generic mebeverine online cilostazol pills

  25. Hqwgsc said,

    Eylül 2, 2023 @ 22:44

    prasugrel 10mg tablet prasugrel pills order generic tolterodine 1mg

  26. Hnnxsr said,

    Eylül 5, 2023 @ 09:51

    order generic pyridostigmine 60mg buy feldene online maxalt 10mg generic

  27. Hokjei said,

    Eylül 5, 2023 @ 23:21

    ferrous sulfate ca order actonel for sale generic sotalol 40 mg

  28. Mvvzgx said,

    Eylül 8, 2023 @ 23:30

    buy enalapril pills for sale buy generic doxazosin online buy lactulose for sale

  29. Pakfyn said,

    Eylül 9, 2023 @ 18:21

    order latanoprost sale buy generic xalatan for sale brand rivastigmine

  30. Daviddli said,

    Eylül 10, 2023 @ 01:44

    https://localcoinswap.net

  31. Xydyyc said,

    Eylül 11, 2023 @ 22:29

    purchase betahistine sale buy generic latanoprost online probenecid pills

  32. zsfjpw said,

    Eylül 13, 2023 @ 04:42

    using P2P (Peer to peer) exchanges like Bisq, Onlybestoffers.trade Paxful, LocalSwap and LocalBitcoins
    https://localcoinswap.net

  33. zsfgra said,

    Eylül 13, 2023 @ 08:34

    кроме Binance P2P есть ещё LocalBitcoins, Bitpapa, LocalCoinSwap, Bitzlato, LocalCryptos
    https://localcoinswap.net

  34. bsfkjm said,

    Eylül 13, 2023 @ 09:35

    Localcoinswap (reputable P2P platform) is a reputable P2P exchange where you can buy and sell bitcoins
    https://localcoinswap.net

  35. tsfsho said,

    Eylül 13, 2023 @ 10:30

    por lo que el sitio ideal en este caso seria Localbitcoins.net
    https://localcoinswap.net

  36. Dwyfge said,

    Eylül 13, 2023 @ 11:26

    buy premarin 0.625mg generic buy premarin sale brand sildenafil 100mg

  37. bsftfx said,

    Eylül 13, 2023 @ 11:27

    de Nexo token verhandelbaar op allerlei exchanges zoals Huobi, Localcoinswap, Binance Dex, HitBTC en een paar andere
    https://localcoinswap.net

  38. fsfsbp said,

    Eylül 13, 2023 @ 12:26

    LocalCoinSwap is another peer-to-peer (P2P) cryptocurrency exchange that allows users to trade bitcoins
    https://localcoinswap.net

  39. ssfyaz said,

    Eylül 13, 2023 @ 13:21

    por lo que el sitio ideal en este caso seria Localbitcoins.net
    https://localcoinswap.net

  40. csfssz said,

    Eylül 13, 2023 @ 14:19

    using P2P (Peer to peer) exchanges like Bisq, Onlybestoffers.trade Paxful, LocalSwap and LocalBitcoins
    https://localcoinswap.net

  41. nsfemx said,

    Eylül 13, 2023 @ 15:18

    Local coin swap is a KYC-free, peer-to-peer, non-custodial exchange that uses escrow protection
    https://localcoinswap.net

  42. vsfgzb said,

    Eylül 13, 2023 @ 16:19

    LocalCoinSwap seems to be heavily inspired by LocalBitcoins
    https://localcoinswap.net

  43. hsfqpk said,

    Eylül 13, 2023 @ 17:19

    don’t know how and where to buy bitcoin, we recommend localcoinswap.net
    https://localcoinswap.net

  44. msfmlb said,

    Eylül 13, 2023 @ 18:17

    LocalCoinSwap is another peer-to-peer (P2P) cryptocurrency exchange that allows users to trade bitcoins
    https://localcoinswap.net

  45. xsfqhi said,

    Eylül 13, 2023 @ 19:16

    LocalCoinSwap is another peer-to-peer (P2P) cryptocurrency exchange that allows users to trade bitcoins
    https://localcoinswap.net

  46. csfxxy said,

    Eylül 13, 2023 @ 20:15

    LocalCoinSwap seems to be heavily inspired by LocalBitcoins
    https://localcoinswap.net

  47. ksfxbz said,

    Eylül 13, 2023 @ 21:13

    Compra y vende bitcoin en LocalCoinSwap
    https://localcoinswap.net

  48. esfqvs said,

    Eylül 13, 2023 @ 22:10

    por lo que el sitio ideal en este caso seria Localbitcoins.net
    https://localcoinswap.net

  49. Rnaiws said,

    Eylül 14, 2023 @ 01:54

    prilosec 20mg uk omeprazole uk metoprolol 50mg ca

  50. Tsbsfk said,

    Eylül 15, 2023 @ 08:28

    cialis discount guaranteed viagra overnight delivery usa 50mg viagra

  51. Rnhccp said,

    Eylül 15, 2023 @ 16:41

    telmisartan 20mg for sale buy molnunat 200mg for sale molnunat 200 mg drug

  52. Flmicq said,

    Eylül 17, 2023 @ 10:12

    cenforce 50mg for sale cenforce 50mg price buy chloroquine 250mg for sale

  53. Bzopaz said,

    Eylül 18, 2023 @ 21:56

    how to get provigil without a prescription order modafinil 100mg order prednisone 40mg

  54. Cqyeva said,

    Eylül 20, 2023 @ 06:56

    omnicef 300mg sale cost glycomet 1000mg prevacid oral

  55. Neufzd said,

    Eylül 22, 2023 @ 00:53

    buy absorica without prescription cheap isotretinoin 40mg purchase zithromax generic

  56. DanielAbutt said,

    Eylül 23, 2023 @ 15:12

    http://interpharm.pro/# medication online without prescription
    quality prescription drugs canada – interpharm.pro Their 24/7 support line is super helpful.

  57. Dglqfv said,

    Eylül 24, 2023 @ 04:43

    azithromycin 250mg cost buy gabapentin 800mg online cheap buy neurontin 800mg pills

  58. Archieuniom said,

    Eylül 24, 2023 @ 07:59

    https://pharmacieenligne.icu/# pharmacie ouverte

  59. Atxhbp said,

    Eylül 24, 2023 @ 15:24

    atorvastatin drug buy norvasc 10mg sale buy amlodipine 10mg without prescription

  60. Archieuniom said,

    Eylül 25, 2023 @ 08:44

    https://farmaciaonline.men/# farmacie on line spedizione gratuita

  61. Thomasfut said,

    Eylül 25, 2023 @ 15:39

    versandapotheke versandkostenfrei online apotheke preisvergleich online apotheke preisvergleich

  62. Archieuniom said,

    Eylül 26, 2023 @ 09:09

    https://farmaciabarata.pro/# farmacia online 24 horas

  63. Ftcmwu said,

    Eylül 26, 2023 @ 10:44

    roulette games lasix 40mg uk cheap lasix 40mg

  64. RickeyCic said,

    Eylül 27, 2023 @ 15:46

    Pharmacie en ligne fiable: Acheter mГ©dicaments sans ordonnance sur internet

  65. Dmnshd said,

    Eylül 27, 2023 @ 21:07

    protonix 40mg oral buy pyridium without prescription buy pyridium without prescription

  66. Auvlvo said,

    Eylül 28, 2023 @ 09:54

    hollywood casino online real money vibra-tabs generic buy ventolin 4mg online

  67. Billybet said,

    Eylül 29, 2023 @ 04:37

    https://edapotheke.store/# online apotheke gГјnstig

  68. Jhupol said,

    Eylül 30, 2023 @ 00:25

    best casino online roulette game stromectol generic name

  69. Vysvtt said,

    Ekim 1, 2023 @ 00:00

    order symmetrel 100 mg generic symmetrel us purchase dapsone generic

  70. Felixhew said,

    Ekim 1, 2023 @ 05:57

    purple pharmacy mexico price list: mexican mail order pharmacies – mexico drug stores pharmacies

  71. Rogerhausa said,

    Ekim 1, 2023 @ 06:01

    The team embodies patience and expertise. purple pharmacy mexico price list: medication from mexico pharmacy – п»їbest mexican online pharmacies

  72. Shxjbf said,

    Ekim 1, 2023 @ 16:29

    blackjack online for real money buy augmentin 1000mg generic synthroid 150mcg brand

  73. Michaeldes said,

    Ekim 2, 2023 @ 02:04

    reputable indian pharmacies: п»їlegitimate online pharmacies india – online pharmacy india

  74. Rogerhausa said,

    Ekim 2, 2023 @ 05:42

    Get information now. mail order pharmacy india: india pharmacy mail order – pharmacy website india

  75. Felixhew said,

    Ekim 2, 2023 @ 07:09

    mexican rx online: purple pharmacy mexico price list – mexico drug stores pharmacies

  76. Rogerhausa said,

    Ekim 3, 2023 @ 05:05

    A pharmacy I wholeheartedly recommend to others. mexico drug stores pharmacies: mexico drug stores pharmacies – mexican rx online

  77. Xrnvyb said,

    Ekim 3, 2023 @ 08:42

    clomiphene 50mg pill purchase imdur generic order imuran 25mg generic

  78. Michaeldes said,

    Ekim 3, 2023 @ 15:29

    pharmacies in mexico that ship to usa: medicine in mexico pharmacies – mexico drug stores pharmacies

  79. Aumqiz said,

    Ekim 3, 2023 @ 22:59

    methylprednisolone generic methylprednisolone 8 mg oral buy aristocort cheap

  80. Rogerhausa said,

    Ekim 4, 2023 @ 04:30

    Their health awareness campaigns are so informative. adderall canadian pharmacy: canadian pharmacy reviews – canadian 24 hour pharmacy

RSS feed for comments on this post · TrackBack URI

Yorum yapın